Rozrząd jest jednym z najważniejszych elementów w silnikach naszych aut – jego zadaniem jest odpowiednio zsynchronizowane otwieranie i zamykanie zaworów oraz przekazywanie napędu do osprzętu silnika, np. pompy wody. Może być napędzany łańcuchem lub paskiem. W praktyce nie spotyka się już silników z rozrządem zbudowanym w oparciu o koła zębate – to rozwiązanie zbyt drogie i uciążliwe w eksploatacji.
Jego rodzaje i typy:
Pasek czy łańcuch?
Łańcuch rozrządu
Wśród wielu kierowców krąży przekonanie, że łańcuch jest rozwiązaniem lepszym, ponieważ jest trwalszy od paska. Nie jest to do końca prawda, ponieważ w mechanizmie rozrządu pracją również inne elementy, które w przypadku łańcucha również podlegają zużyciu i wymagają serwisu. W przypadku tego rozwiązania należy kontrolować pracę napinaczy oraz prowadnic czy kół zębatych – ich nieprawidłowe działanie może spowodować równie wiele szkody co w przypadku zerwania paska. Wielu producentów samochodów utrzymuje, iż rozrząd łańcuchowy nie musi być wymieniany przez cały okres eksploatacji pojazdu – nie zawsze jest to zgodne z prawdą – i nie zwalnia to właściciela pojazdu od serwisowania pozostałych elementów rozrządu. W starszych autach kontrola stanu poszczególnych elementów powinna być częstsza, bez względu na zalecenia producenta.
Pasek rozrządu
W przypadku paska rozrządu konieczna jest jego okresowa wymiana – choć producenci często zalecają nawet tak długie terminy jak 200 tys. km, to czekanie tak długo z wymianą wiąże się ze sporym ryzykiem. Wpływ na szybsze zużycie paska ma wiele czynników – np. wycieki oleju (szczególnie szkodliwe dla materiałów, z których jest wykonany), jazda głównie po mieście czy pokonywanie krótkich odcinków. Niebagatelne znaczenie ma też czas – guma, która wchodzi w skład paska zębatego rozrządu z czasem parcieje i zmienia się jej wytrzymałość. Im starsze jest auto, tym krótsze powinny być okresy między wymianą paska rozrządu.
Zaletą tego rozwiązania jest cichsza praca, niższa cena oraz waga, niż w przypadku łańcucha.
Rozrząd to nie tylko pasek lub łańcuch
W wielu autach rozrząd umieszczony jest z tyłu silnika (przy kabinie) i dostęp do niego może jest utrudniony – w skrajnych przypadkach zachodzi konieczność wyjęcia całego silnika w celu jego wymiany. Dlatego też należy zawsze wraz z paskiem wymienić pozostałe jego elementy (napinacze, prowadnice, pompa wody, rolki, itp.), najlepiej na części zamienne możliwie najwyższej jakości. Nigdy nie powinno montować się ponownie tego samego paska zębatego, nawet jeżeli jest on w dobrym stanie – może być problem z jego odpowiednim naprężeniem. Często markowe lub nawet oryginały części są w podobnej lub niższej cenie niż marnej jakości zamienniki – zawsze warto nieco więcej zapłacić za lepszą trwałość, zwłaszcza w przypadku rozrządu.
W przypadku rozrządu, stosując poniższe porady skutecznie ogranicza się ryzyko uszkodzeń silnika:
- kupując używane auto, zawsze warto zlecić wymianę rozrządu, nawet jeżeli sprzedający zapewnia o jego wymianie – lepiej nie ryzykować uszkodzenia silnika;
- wraz z paskiem należy zawsze wymienić pozostały osprzęt na elementy możliwie najwyższej jakości;
- wszelkie wycieki oleju powinny być eliminowane wraz z wymianą rozrządu;
- należy cyklicznie kontrolować stan rozrządu w przypadku łańcucha (naciąg, prowadnice, rolki, itp.);
- nie warto czekać do ostatniej chwili z wymianą rozrządu – sposób i warunki jazdy oraz różne czynniki skracają jego żywotność nawet do kilkudziesięciu procent;
- w przypadku naprawy innej usterki, kiedy ułatwiony jest dostęp do rozrządu – warto przeprowadzić jego wymianę “przy okazji”;
- bez względu na liczbę pokonywanych kilometrów (zwłaszcza w przypadku niewielkich przebiegów) warto wymienić rozrząd co 5 – 7 lat w zależności od rodzaju i pojemności silnika.